4- برای خودمان هیچ خوبی‌ای قائل نباشیم/با دست خالی درِ خانۀ خدا برویم
یکی
دیگر از شرایط یا ویژگی‌هایی که برای کسب آمادگی روحی در شب‌های قدر لازم
است، این است که برای خودت هیچ خوبی‌ای قائل نباشی. مثل کسانی در شب قدر
حضور پیدا کن که در پروندۀ خودشان هیچ خوبی‌ای نداشته‌اند و فقط بدی و گناه
داشته‌اند. فکر کن که اگر همیشه گنهکار بودی و هیچ ثوابی نداشتی، در شب
قدر چگونه درِ خانۀ خدا می‌رفتی؟ چقدر با انکسار و تضرع و با دست خالی درِ
خانۀ خدا می‌رفتی؟ الان هم همان‌طوری درِ خانۀ خدا برو.
امام
سجاد(ع) در مناجات خود، دست‌هایش را به سوی خدا دراز می‌کرد و صدا می‌زد:
«خدایا! با دست‌هایی پر از گناه درِ خانۀ تو آمده‌ام؛ وَ رَفَعَ بَاطِنَ
کَفَّیْهِ إِلَی السَّمَاءِ وَ جَعَلَ یَقُولُ: سَیِّدِی سَیِّدِی هَذِهِ
یَدَایَ قَدْ مَدَدْتُهُمَا إِلَیْکَ بِالذُّنُوبِ مَمْلُوءَة»(امالی
صدوق/۲۱۹) ببینید امام سجاد(ع) چگونه دعا می‌خواند و خودش را در چه موقعیتی
می‌دید؟ وقتی امام ما این‌گونه درِ خانۀ خدا می‌رود، تکلیف ما معلوم است.
علامت
صفای باطن این است که در گذشتۀ خودت هیچ خوبی‌ای نبینی. البته خیلی سخت
است که انسان برای خودش هیچ خوبی‌ای نبیند. ولی اگر یک‌مقدار تأمل کنیم،
ان‌شاءالله به این موضوع می‌رسیم که در گذشتۀ خودمان هیچ خوبی‌ای نبینیم و
به جایش، بدی‌ها و گناهان خودمان را ببینیم.
نگویید:
«ما که عرق نخورده‌ایم، چاقو نکشیده‌ایم، بی‌نمازی نکرده‌ایم، و خیلی از
گناهان را انجام نداده‌ایم!» منظور ما هم این نیست که این گناهانی که مرتکب
نشده‌اید را به خودتان نسبت دهید. ولی ما کارهایی انجام داده‌ایم که...(ادامه مطلب را مطالعه فرمایید) خدا
از ما (در حدّ و اندازۀ خودمان) انتظار نداشته است.
چه
بسا خدا از آن آدم چاقوکش، انتظار داشته که چاقو بکشد(به خاطر شرایط و
فضای تربیتی‌ای که در آن قرار داشته است) و چه بسا اگر ما یک ترک مستحب یا
انجام مکروه داشته باشیم، به اندازۀ چاقوکشی آن فرد، در نزد خداوند،
غیرقابل قبول و بد باشد.
مهم
این است که در محضر خداوند و نسبت به مقام ربوبی و نسبت به قدرشناسی
پروردگار عالم، خودمان را صفر ببینیم چون ما قطعاً قدر خدا را آن‌چنان که
شایسته است ندانسته‌ایم: «وَ ما قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِه»(زمر/۶۷)
این روحیۀ انکسار خیلی مهم است. پیامبر اکرم(ص) فرمود: «ای اباذر، به کوچک
بودن گناه خودت نگاه نکن، بلکه ببین گناه چه کسی را انجام داده‌ای(چه کسی
را نافرمانی کرده‌ای)؛ یَا أَبَا ذَرٍّ، لَا تَنْظُرْ إِلَى صِغَرِ
الْخَطِیئَةِ وَ لَکِنِ انْظُرْ إِلَى مَنْ عَصَیْتَ»(امالی طوسی/۵۲۸)
یعنی گناه خودت را با عظمت خداوند مقایسه کن؛ در این صورت کمترین جنایت
خودت را بزرگترین جنایت خواهی دید. الگوی طبیعی چنین حالتی اولیاء خداوند
هستند و این حالتِ انکسار و تضرّع را در مناجات‌های امام سجاد(ع) و سایر
ائمۀ هدی(ع) می‌توان دید.
